இலங்கையில் நாடாளுமன்ற உறுப்பினர் (MP) ஒருவரை கைது செய்ய தேவைப்படும் சட்டரீதியான அதிகாரம் மற்றும் நடைமுறைகள் இலங்கை அரசியலமைப்புச் சட்டம் மற்றும் நாடாளுமன்ற (அதிகாரங்கள் மற்றும் சலுகைகள்) சட்டம் ஆகியவற்றால் வரையறுக்கப்பட்டுள்ளது. இதன் முக்கிய அம்சங்கள் பின்வருமாறு:
1. அரசியலமைப்புச் சட்டத்தின் பிரிவுகள்:
அரசியலமைப்புச் சட்டம், பிரிவு 67(1)
நாடாளுமன்ற உறுப்பினர்கள் தங்கள் நாடாளுமன்றப் பணிகள் காரணமாக சட்டரீதியான நடவடிக்கைகளிலிருந்து பாதுகாக்கப்படுகின்றனர்.
எடுத்துக்காட்டாக நாடாளுமன்றத்தில் அவர்கள் பேசிய பேச்சு அல்லது வாக்களித்ததற்காக அவர்கள் மீது சட்ட நடவடிக்கை எடுக்க முடியாது.
அரசியலமைப்புச் சட்டம், பிரிவு 63(3)
நாடாளுமன்றத்தின் அமர்வு நடைபெறும் போது (அல்லது அமர்வுக்கு வரும்/திரும்பும் பயணத்தில்), ஒரு உறுப்பினரை கைது செய்ய முடியாது, தவிர
கடுமையான குற்றங்கள் (தேசத்துரோகம், கொலை, கற்பழிப்பு, பொது சமாதானத்தை சீர்குலைக்கும் குற்றம் போன்றவை) நடந்திருந்தால்.
இதுபோன்ற சூழ்நிலைகளில் கூட, நாடாளுமன்ற சபாநாயகருக்கு உடனடியாக தகவல் தெரிவிக்கப்பட வேண்டும்.
2. கைது செய்வதற்கான நடைமுறைகள்
ஆதாரம் மற்றும் வாரண்ட் தேவை:
பொதுவாக, ஒரு நாடாளுமன்ற உறுப்பினரை கைது செய்ய நீதிமன்றத்தின் வாரண்ட் (கைது உத்தரவு) தேவை.
தொடர்புடைய குற்றம் தெளிவாக ஆதாரப்படுத்தப்பட்டிருக்க வேண்டும்.
சட்ட அமலாக்க அதிகாரம்
குற்றம் ஒரு பெரிய குற்றம் (Felony) அல்லது அவசரநிலை என்றால், காவல் துறையினர் வாரண்ட் இல்லாமலும்உடனடியாக கைது செய்யலாம்.
ஆனால், இந்த நடவடிக்கை நாடாளுமன்ற சபாநாயகருக்கு உடனே அறிவிக்கப்பட வேண்டும்.
நாடாளுமன்ற சபாநாயகரின் அனுமதி
நாடாளுமன்ற அமர்வு நடைபெறும் போது கைது செய்யப்பட்டால், சபாநாயகரின் முன் அனுமதிதேவைப்படலாம் (குறிப்பாக அரசியல் தொடர்பான குற்றங்களுக்கு).
3. விதிவிலக்குகள்
கொலை, தேசத்துரோகம், மது/ஆயுத கடத்தல் போன்ற கடுமையான குற்றங்களுக்கு, நாடாளுமன்ற உறுப்பினரின் சலுகைகள் தானாகவே கைவிடப்படும்.
பொது பாதுகாப்புக்கு அச்சுறுத்தல் என்று கருதப்பட்டால், உறுப்பினரை உடனடியாக கைது செய்யலாம்.
4. நாடாளுமன்ற சலுகைகள் சட்டம் (Parliamentary Powers and Privileges Act):
இந்த சட்டத்தின் கீழ், நாடாளுமன்ற உறுப்பினர்கள் தங்கள் பதவி காரணமாக சில சலுகைகளை பெறுகின்றனர்.
எடுத்துக்காட்டு
நாடாளுமன்றத்தில் பேசியதற்காக அவர்கள் மீது வழக்கு தொடர முடியாது.
குறிப்பிட்ட சூழ்நிலைகளில் மட்டுமே கைது செய்ய முடியும்.
நாடாளுமன்ற உறுப்பினர்களின் சலுகைகள் அவர்களை சட்டத்திற்கு மேலே வைப்பதில்லை குற்றம் நிரூபிக்கப்பட்டால், அவர்கள் பதவி விலகினாலும் சட்ட நடவடிக்கை தொடரும்.
இருப்பினும், குற்றம் அரசியல் தூண்டுதலுடன் இருந்தால் நடைமுறைகள் சிக்கலானவையாக இருக்கலாம்.
இலங்கையில் நாடாளுமன்ற உறுப்பினரை கைது செய்ய நீதிமன்ற வாரண்ட் , தெளிவான குற்ற ஆதாரங்கள் , மற்றும் சபாநாயகருக்கான அறிவிப்பு ஆகியவை முக்கியமாகும். குற்றம் கடுமையானதாக இருந்தால், உடனடி நடவடிக்கை எடுக்கப்படலாம்.